ใยอาหาร(Fiber)

เส้นใยอาหารคืออะไร ?
     เส้นใยอาหาร คือคาร์โบไฮเดรตชนิดหนึ่งซึ่งพบได้ในอาหารพวกพืช เช่น ผัก ผลไม้ เมล็ดธัญพืช แต่เส้นใยอาหารจะมีความแตกต่างจากคาร์โบไฮเดรตชนิดอื่นคือไม่สามารถย่อยสลายได้ง่ายโดยระบบย่อยอาหารและจะถูกขับถ่ายออกจากร่างกาย เส้นใยอาหารแบ่งเป็น 2 ชนิดคือ
1. ใยอาหารชนิดละลายน้ำ (soluble fiber) ใยอาหารที่สามารถละลายน้ำได้ เมื่อถูกน้ำจะฟอร์มตัวเป็นเจลเหนียว และถ้าถูก ferment ได้ดี จะทำให้ลำไส้ใหญ่มีแบคทีเรียมาก เกิดแก๊สในอุจจาระได้มากจึงอาจเพิ่มน้ำหนัก และปริมาตรของอุจจาระได้  พบได้ใน กัม, เพคติน, เบต้ากลูแคน, โอลิโกแซคคาไรด์ (1,2)
2. ใยอาหารชนิดที่ไม่สามารถละลายน้ำได้ (Insoluble fiber) ใยอาหารที่ไม่สามารถละลายน้ำได้ ช่วยเพิ่มเนื้อของอุจจาระเพราะว่าไม่สลายตัวในลำไส้ใหญ่และยังสามารถจับกับน้ำได้ด้วย จึงทำให้อุจจาระอ่อนนุ่ม พบได้ใน เซลลูโลส, เฮมิเซลลูโลส  (1,2)

ทำไมร่างกายจึงต้องการเส้นใยอาหาร ?
     แม้เส้นใยจะมีคุณค่าทางโภชนาการ ไม่เท่ากับกลุ่มพลังงานหลัก คือ โปรตีน ไขมัน และคาร์โบไฮเดรต (เพราะ ร่างกายย่อยไม่ได้) แต่ก็ให้สารอาหารที่จำเป็นต่อร่างกาย ซึ่งได้แก่ วิตามินและแร่ธาตุต่างๆ และเป็นประโยชน์ต่อระบบทางเดินอาหารและการขับถ่าย

ประโยชน์ของเส้นใยอาหาร
     เส้นใยอาหารทั้งสองชนิดมีประโยชน์ต่อร่างกายดังนี้ เส้นใยอาหารชนิดที่ไม่ละลายน้ำ (Insoluble fiber) ช่วยดูดจับน้ำช่วยให้อุจาระนิ่มและขับถ่ายได้ง่ายและช่วยเพิ่มปริมาณอุจจาระเป็นประโยชน์ต่อผู้ที่เป็นโรคท้องผูกและ ริดสีดวงทวาร(1,3) นอกจากสามารถลดอัตราเสี่ยงต่อโรคมะเร็งลำไส้ได้อีกด้วย(3) เส้นใยอาหารชนิดละลายน้ำได้ (Soluble fiber) ยังสามารถช่วยลดระดับคอเลสเตอรอลซึ่งจะช่วยลดอัตราเสี่ยงโรคหัวใจ มีงานวิจัยรายงานว่าเส้นใยอาหาร การที่เส้นใยอาหารทำให้คาร์โบไฮเดรตถูกดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือดได้ช้าลง จึงสามารถรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้คงที่ซึ่งเป็นผลดีต่อผู้ป่วยเบาหวาน(3,4) นอกจากนี้เส้นใยอาหารยังทำให้เรารู้สึกอิ่มนาน จึงช่วยควบคุมความอยากอาหารและช่วยในการควบคุมน้ำหนักตัวได้(5)

เอกสารอ้างอิง
1. ใยอาหาร โดย ดร.นพ.ประสงค์ เทียนบุญ. หน่วยโภชนศาสตร์และศูนย์วิจัยโภชนาการคณะแพทยศาสตร์มหาวิทยาลัยเชียงใหม่. http://www.med.cmu.ac.th/dept/nutrition/DATA/COMMON/cmunut-deptped/ped601-prasong/ped601-fiber%20PNST%202549-prasong.pdf
2. Is There a Place for Dietary Fiber Supplements in Weight Management? Curr Obes Rep. 2012 June; 1(2): 59–67.
3. ใยอาหารกับมะเร็งลำไส้ใหญ่ (online) สืบค้นจาก: https://www.thairath.co.th/content/111719
4. Health benefits of dietary fiber. Nutr Rev. 2009 Apr;67(4):188-205. doi: 10.1111/j.1753-4887.2009.00189.x.
5. Effect of two doses of a mixture of soluble fibres on body weight and metabolic variables in overweight or obese patients: a randomised trial. Br J Nutr. 2008 Jun;99(6):1380-7. Epub 2007 Nov 22.